مقایسه تطبیقی عملکرد رفاهی دولت در ایران و برخی اقتصادهای نوظهور

بررسی مخارجی که دولت در اقتصاد انجام می دهد از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، به خصوص در کشورهای در حال توسعه که دولت نقش مهمی را در توسعه دارد. زیرا که در این گونه کشورها کمبود امکانات زیربنایی آموزشی، بهداشتی، خدمات بیمه ای و تأمین اجتماعی، خدمات امنیتی و دفاعی و ... که همگی از مقدمات اصلی دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی هستند، به وضوح مشاهده می شود. لذا وظیفه دولت در اعمال این سیاست ها از حساسیت خاصی به خصوص در رابطه با رفاه برخوردار می باشند. شاخص توسعه انسانی به عنوان شاخصی برای رتبه بندی و محل قرارگیری کشورها به لحاظ سطح توسعه یافتگی در مقایسه با یکدیگر است. این پژوهش با استفاده از رهیافت داده های تلفیقی، به بررسی تأثیر مخارج دولت بر شاخص توسعه انسانی در کشور ایران و 4 اقصاد نو ظهور شامل اندونزی، مالزی، تایلند و ترکیه در طول دوره زمانی 2010-1990 می پردازد. مدلی که در این مطالعه به منظور بررسی تأثیر مخارج دولت بر توسعه انسانی در نظرگرفته شده است، الهام گرفته از مدل آرمی (1995) و مقاله داویس در سال 2009 است که شاخص توسعه انسانی به عنوان نماینده رفاه اجتماعی به عنوان متغیر وابسته و مخارج دولت به عنوان متغیر توضیحی استفاده شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل حاکی از این است که مخارج دولت دارای اثر مثبت و معنی دار بر شاخص توسعه انسانی و مجذور مخارج دولت دارای اثر منفی و معنی دار بر شاخص توسعه انسانی است. همچنین بزرگتر بودن قدر مطلق ضریب مخارج دولت نسبت به مجذور مخارج دولت نشان می دهد که افزایش سهم هزینه های دولت در تولید ناخالص داخلی، موجب کاهش شاخص توسعه انسانی و اثرات منفی بر آن خواهد شد. مقایسه ضرایب بین ایران و اقتصاد های نو ظهور نشان می دهد که تنها اثر مخارج دولت اندونزی بر شاخص توسعه انسانی بیش از اثر مخارج دولت ایران بر این شاخص است و این اثر در کشورهای مالزی، تایلند و ترکیه کم تر از ایران است.